Prostatit Nedir?
PROSTATİT NEDİR?
Prostatit, prostat bezinin
iltihaplanması ile ortaya çıkan ve erkeklerde her yaşta görülebilen yaygın bir ürolojik hastalıktır. Prostat büyümesi (BPH) veya prostat kanseri gibi durumlar genellikle ileri yaşlarda görülürken prostatit, 20–50 yaş arası erkeklerde en sık karşılaşılan prostat hastalığıdır. Prostatitli erkekler idrar yaparken yanma, kasık bölgesinde ağrı, perineal bölgede (makat ile testis arası) rahatsızlık, sık idrara çıkma, zayıf idrar akımı ve cinsel fonksiyon bozuklukları gibi çok geniş bir şikâyet yelpazesi yaşayabilir.
Prostatit tek bir hastalık değildir; 4 farklı tipi olan karmaşık bir klinik tablodur. Bazı prostatit türlerinde bakteriler rol oynarken bazı türlerinde hiçbir bakteri saptanamaz fakat belirgin ağrı ve idrar yakınmaları vardır. Bu nedenle doğru tanı konulması ve uygun tedavi planlanması çok önemlidir.
Bu yazıda prostatitin tüm yönlerini, tedavi seçeneklerini, modern tanı yöntemlerini ve uzun dönem yönetim protokollerini en detaylı ve bilimsel haliyle bulacaksınız.
- Prostatit Nedir?
Prostatit, prostat bezinin iltihaplanması veya kronik irritasyonu sonucu ortaya çıkan klinik bir durumdur. Prostat bezi semen sıvısının bir kısmını üretir ve mesanenin hemen altında yer alır. Prostatit, prostat dokusunda:
- İltihap
- Ödem
- Basınç artışı
- Sinir hassasiyeti
- Kas spazmı
gelişmesiyle birçok belirtiye neden olabilir.
Prostatit:
- Akut olabilir (ani başlayan, şiddetli ve ateşli)
- Kronik olabilir (uzun süreli, dalgalı seyirli)
- Bakteriyel olabilir veya bakteri saptanmayan kronik pelvik ağrı sendromu şeklinde görülebilir.
- Prostatit Türleri (NIH Sınıflaması – En Detaylı Açıklama)
Prostatit 4 ana gruba ayrılır:
1) Tip I – Akut Bakteriyel Prostatit
- Ani başlar
- Yüksek ateş, titreme, kas ağrıları
- Şiddetli prostat ağrısı ve idrar yapamama görülebilir
- Acil tedavi gerektirir
- Doğru antibiyotikle hızla düzelir
2) Tip II – Kronik Bakteriyel Prostatit
- 3 aydan uzun süren enfeksiyon
- Sık tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları
- Prostat kanallarında bakteriler yerleşmiştir
- Tedavisi uzun süreli antibiyotik gerektirebilir
3) Tip III – Kronik Prostatit / Kronik Pelvik Ağrı Sendromu (KPAS / CPPS)
En yaygın prostatit türüdür.
- A) Tip IIIA: Enflamatuvar CPPS
Sperm veya prostat sıvısında iltihap hücreleri görülür, ancak bakteri yoktur.
- B) Tip IIIB: Enflamatuvar olmayan CPPS
Ne bakteri ne de iltihap görülür; ancak şiddetli ağrı olabilir.
Bu hastalarda esas problem:
- Pelvik taban kas spazmı
- Sinir hassasiyeti
- Prostat basıncı
- Stres ve kas gerilimi
- Kronik inflamasyon
gibi kompleks mekanizmalardır.
4) Tip IV – Asemptomatik Enflamatuvar Prostatit
Belirti olmaz; başka nedenle yapılan muayenede tesadüfen görülür.
- Prostatit Neden Olur?
(Tüm Mekanizmalar – En Çok Sorulan Konu)**
Prostatit çok faktörlü bir hastalıktır. Tek nedeni yoktur; birkaç mekanizma birlikte rol oynar.
- A) Bakteriyel Enfeksiyon
En sık nedenler:
- E. coli
- Klebsiella
- Proteus
- Enterococcus
- Cinsel yolla bulaşan bazı bakteriler
- B) İdrar Reflüsü (En Önemli Mekanizmalardan Biri)
Mesaneden prostat kanallarına idrar geri kaçarsa:
- İltihap başlar
- Kanallarda basınç artar
- Prostat şişer
Bu durum özellikle kronik prostatitte çok yaygındır.
- C) Pelvik Taban Kas Spazmı
Prostatit belirtilerinin bazılarının nedeni prostat değil, kaslardır.
- Pelvik taban kasları aşırı gerilmiş olabilir
- Sinir sıkışmaları ağrı yapar
- Makata vuran dolgunluk hissi oluşur
- İdrar yaparken zorlanma yaşanır
Bu mekanizma özellikle CPPS’te (%80) görülür.
- D) Stres – Psikolojik Faktörler
Stres, pelvik kasları sıkılaştırır ve kronik prostatit belirtilerini tetikler.
- E) Cinsel Aktivite Kaynaklı Travmalar
- Uzun süre oturmak
- Bisiklete binmek
- Sertleşme sırasında uzun süreli baskı
- Çok sık veya çok seyrek cinsel ilişki
prostat bezini irritasyona açık hale getirir.
- F) Bağışıklık Sistemi Problemleri
Bazı hastalarda immün sistem prostat dokusuna aşırı reaksiyon gösterir.
- Prostatit Belirtileri Nelerdir? (Erkeklerin En Sık Yaşadığı Şikâyetler)
- Sık idrara çıkma
- Gece idrara kalkma
- İdrarda yanma, sızı
- Mesaneyi boşaltamama hissi
- Zayıf idrar akımı
- İdrara başlamada zorlanma
- Acil idrar yapma isteği
- Kasık bölgesinde ağrı
- Belin alt bölgesinde ağrı
- Perine ağrısı (testis ile makat arası)
- Makata vuran dolgunluk hissi
- Testislerde ağrı
- Kalça ve uyluk iç yüzünde ağrı
- Ejakülasyon sırasında ağrı
- Penisin ucunda yanma
- Ağrılı boşalma
- Erken boşalma
- Sertleşme problemi
- Boşalma sonrası ağrı
- Prostatit Tanısı Nasıl Konur?
A) Ayrıntılı Hasta Öyküsü
Şikâyetlerin süresi, yoğunluğu, ilişkili faktörler değerlendirilir.
B) Fizik Muayene ve Rektal Prostat Muayenesi
Prostatın:
- Hassasiyeti
- Büyüklüğü
- Sertliği
- Plak veya nodül varlığı
değerlendirilir.
Akut bakteriyel prostatitte prostat çok hassas ve şişkin olur.
C) İdrar Tahlili ve Kültürü
- Enfeksiyon var mı?
- Hangi bakteri?
- Hangi antibiyotik etkili?
Özellikle Tip II prostatitte kültür çok önemlidir.
D) PSA Testi
Akut prostatitte PSA yükselebilir.
Kanser şüphesinde ayırıcı tanı için gerekebilir.
E) Ejakülat Analizi (Semen kültürü)
Bakteriyel prostatit için en değerli testlerden biridir.
F) TRUS – Transrektal Ultrason
- Abse var mı?
- Prostat kanalları geniş mi?
- Enflamasyon göstergeleri?
G) Ürodinami
- Mesane boşalmasını ölçer
- Pelvik kas spazmını gösterir
- Prostat basıncını değerlendirir
CPPS hastalarında mutlaka yararlıdır.
H) Prostat Masajı Sonrası İdrar Mikroskopisi (Meares Stamey Testi)
Altın standart testtir.
Prostat masajı sonrası alınan idrarda bakteri ve iltihap aranır.
7. Prostatit Tedavisi
(Türüne Göre En Ayrıntılı Tedavi Yaklaşımı)**
Prostatit tedavisi hastalığın türüne göre değişir. Burada tüm tedavi yöntemleri bilimsel açıklamalarıyla verilmiştir.
A) AKUT BAKTERİYEL PROSTATİT TEDAVİSİ
- Geniş spektrumlu antibiyotikler
- Fluorokinolonlar
- TMP-SMX
- 2–4 hafta tedavi
- Ateş ve ağrı kontrolü
- Sıvı alımı + istirahat
Şiddetli vakalar hastanede tedavi edilir.
B) KRONİK BAKTERİYEL PROSTATİT TEDAVİSİ
- Uzun süreli antibiyotik tedavisi
- 4–12 hafta
- Bakteri türüne uygun antibiyotik
- Bazı hastalarda 2–3 ay gerekebilir
- Prostat masajı
- Prostat kanallarındaki basıncı azaltır
- Antibiyotiğin dokuya girişini artırır
- Özellikle kronik bakteriyelde çok etkilidir
- Antiinflamatuar ilaçlar
- Pelvik taban gevşetme tedavileri
C) KRONİK PROSTATİT / KRONİK PELVİK AĞRI SENDROMU TEDAVİSİ
(Tip IIIA–IIIB)
Bu en karmaşık prostatit türüdür ve tedavisi multidisipliner yaklaşım gerektirir.
Aşağıdaki yöntemler bilimsel olarak etkilidir:
- Pelvik Taban Fizyoterapisi (En Önemli Tedavilerden Biri)
- Pelvik kas gevşetme
- Trigger point çözme
- Nefes egzersizleri
- Biofeedback
CPPS hastalarının %70’ten fazlasında büyük iyileşme sağlar.
- Alfa Blokerler (İdrar kanalını gevşeten ilaçlar)
- Tamsulosin
- Alfuzosin
- Silodosin
Prostat basıncını azaltır.
- Antiinflamatuar ilaçlar
Ağrı ve inflamasyonu azaltır.
- Sıcak uygulama – sıcak oturma banyoları
Kas spazmını azaltır.
- Magnesium + B vitamini destekleri
Sinir yatıştırıcı etkiye sahiptir.
- Ürolojik Botoks Tedavisi (Seçilmiş hastalarda)
Pelvik taban kaslarına botulinum toksini uygulanabilir.
- Nöromodülasyon Tedavileri
Sinir duyarlılığını azaltan modern tedavilerdir.
- Antidepresanlar (Düşük doz)
Ağrı modülasyonu ve sinir hassasiyeti için reçete edilir.
- Yaşam tarzı düzenlemeleri
- Kafein azaltma
- Baharatlı gıdalardan kaçınma
- Uzun süre oturmama
- Düzenli tuvalet alışkanlığı
- Prostatit ve Cinsellik
Prostatit:
- Boşalma ağrısı
- Erken boşalma
- Sertleşme bozukluğu
- Libido düşüklüğü
gibi birçok cinsel belirtiye neden olabilir.
Tedavi sonrası bu sorunların çoğu düzelir.
- Prostatit Tedavisinde Sık Yapılan Hatalar
Gereksiz uzun antibiyotik kullanımı Antibiyotik yerine sadece ağrı kesici verilmesi Pelvik kas spazmının fark edilmemesi Yanlış tanı (her yanma = enfeksiyon değildir) PSA testinin yanlış zamanda yapılması
- Prostatiti Tetikleyen Durumlar
- Soğukta oturma
- Aşırı bisiklete binme
- Uzun süre araba kullanma
- Cinsel perhiz veya aşırı ilişki
- Stres
- Kafein
- Alkol
- Prostatit Tamamen Geçer mi?
Evet, prostatitin çoğu türü doğru tedavi ile tamamen düzelebilir.
Kronik prostatitte ise amaç:
- Ağrıyı azaltmak
- Atakları önlemek
- Yaşam kalitesini artırmak
- Pelvik tabanı rahatlatmak
- Sık Sorulan Sorular
Prostatit prostat kanserine yol açar mı?
Hayır.
Prostatit kısırlık yapar mı?
Şiddetli enfeksiyonlar sperm kalitesini etkileyebilir.
Prostatit cinsel ilişki ile geçer mi?
Hayır, tam tersi bazı kişilerde tetikleyebilir.
Prostat masajı zararlı mıdır?
Doğru yapılırsa faydalıdır.
- Sonuç: Prostatit Tedavi Edilebilir Bir Hastalıktır
Prostatit; çok faktörlü, karmaşık ama başarılı şekilde tedavi edilebilen bir hastalıktır.
Doğru tanı, doğru tedavi ve yaşam tarzı yönetimi ile:
- Ağrılar azalır
- İdrar şikâyetleri düzelir
- Cinsel fonksiyon iyileşir
- Yaşam kalitesi yükselir
Prostatit yaşayan erkeklerin mutlaka profesyonel değerlendirme alması önerilir, çünkü tedavi kişiye özel olmalıdır.