Üreter darlığı, böbrekten çıkan idrarın mesaneye doğru ilerlediği yol olan üreter kanalının herhangi bir bölümünde daralması sonucu idrar akışının bozulmasıdır. Bu durum idrarın böbrekte birikmesine, böbrek şişmesine (hidronefroz) ve uzun dönemde böbrek fonksiyon kaybına neden olabilir.

Klinik pratiğimde, hem çocuklarda hem erişkinlerde üreter darlığını sık görüyorum.

Bazen doğuştan gelir, bazen taş sonrası gelişir, bazen de cerrahi girişimler sonrası ortaya çıkar.

Özellikle UPJ darlığı ve UVJ darlığı, en sık karşılaştığımız iki temel formdur.

Bu blog yazısında üreter darlığını tıbbi, klinik, anatomik, patolojik ve modern cerrahi yaklaşımlar açısından kapsamlı şekilde anlatacağım. Hastalar ve hekim adayları için hem anlaşılır hem bilimsel bir rehber olacak.

Üreter, böbrekten çıkan idrarı mesaneye taşıyan yaklaşık 25–30 cm uzunluğunda bir kanaldır.

Üç bölgeden oluşur:

1.Proksimal üreter (böbreğe yakın)

2.Orta üreter

3.Distal üreter (mesaneye yakın)

İdrar, böbreğin toplayıcı sisteminden çıkar ve üreterden geçerek mesaneye ulaşır.

Bu kanalın herhangi bir yerinde daralma gelişirse idrar akışı engellenir ve böbrek basıncı artar.

Üreter darlığı; üreter kanalının iç lümeninde skar dokusu, enflamasyon veya dış baskı nedeniyle daralma oluşmasıdır. Darlık idrar geçişini zorlaştırır ve idrar böbrekte birikir.

➡ Hidronefroz, böbrek şişmesi

➡ Uzun dönemde böbrek fonksiyon kaybı

➡ Ağrı, enfeksiyon, taş oluşumu

➡ İleri dönemlerde böbrek yetmezliği

Üreter darlığı tedavi edilmesi gereken ciddi bir ürolojik hastalıktır.

Hem çocuklarda hem erişkinlerde görülebilir.

Çocuklarda en sık neden:

➡ Üreteropelvik bileşke darlığı (UPJ darlığı) – doğuştan

Erişkinlerde en sık neden:

➡ Üreter taşı ve geçirilmiş cerrahiler

Üreter darlığının nedenleri çok geniştir. Aşağıda en güncel ve klinik olarak en sık karşılaştığım nedenleri sıralıyorum:

Böbrekle üreterin birleştiği noktada yapısal darlık vardır.

Neden:

•Üreter kas tabakasının gelişmemesi

•Anormal damar baskısı

•Doğuştan segmental daralma

UPJ darlığı tedavi edilmezse böbrek büyür ve fonksiyon kaybı gelişir.

Üreter taşları üreter duvarını tahriş eder ve skar dokusu oluşturur.

Özellikle:

•Taş uzun süre üreterde kaldıysa

•Taş lazerle kırılırken üreter yaralanmışsa

•Taş cerrahisi travmatik olmuşsa

darlık riski artar.

Komşu dokulardaki tümörler üreteri sıkıştırabilir:

•Over tümörü

•Kolon tümörü

•Rahim tümörleri

•Lenf düğümü büyümeleri

Üreter; bağırsak, rahim ve yumurtalıklara yakın seyrettiği için ameliyatlarda hasar görebilir.

Özellikle:

•Sezaryen

•Histerektomi

•Over cerrahileri

•Pelvik lenf nodu diseksiyonu

sonrası darlık gelişebilir.

Şiddetli enfeksiyon sonrası skar dokusu gelişebilir.

Pelvis kırıkları veya penetran yaralanmalar üreteri zedeler.

Pelvik bölgeye uygulanan radyoterapi, uzun vadede üreter darlığına yol açabilir.

Belirtiler darlığın yerine, şiddetine ve süresine göre değişir.

Aşağıda en tipik şikâyetleri bulacaksınız:

Pozisyona bağlıdır, keskin ve dalgalı olabilir.

Hiç belirti vermeden böbrek kaybına yol açabilir.

Klinik pratiğimde üreter darlığını kesin şekilde değerlendirmek için şu testleri uygularım:

Hidronefrozu gösterir. İlk basamak tanıdır.

Darlığın yerini, şiddetini ve sebebini en net gösteren yöntemdir.

Radyasyon içermeyen, özellikle çocuklarda tercih edilen yöntem.

Böbreğin fonksiyonunu ölçer.

Darlığın böbreği ne kadar etkilediğini ortaya koyar.

Endoskopi sırasında kontrast madde verilerek görüntü alınır.

Üreterin içi doğrudan görülür.

Bu yöntem özellikle taş sonrası darlıklarda tanıyı netleştirir.

Tedavi edilmeyen üreter darlığı zamanla:

•Böbrek şişliğine

•Tekrarlayan enfeksiyonlara

•Taş oluşumuna

•Böbrek fonksiyon kaybına

•Hipertansiyona

•Hatta tek böbreğin tamamen kaybına

yol açabilir.

Bu nedenle “bekleyip geçmesini ummak” son derece yanlış bir yaklaşımdır.

Tedavi darlığın:

•Nedeni

•Yeri (üst / orta / alt üreter)

•Uzunluğu

•Tam mı yoksa kısmi mi?

•Böbrek fonksiyonu

gibi faktörlere göre kişiye özel planlanır.

Üreter darlığı tedavisinde modern ürolojide 6 ana yöntem kullanılır:

En sık başlangıç tedavisidir.

Ne işe yarar?

•Tıkanıklığı geçici olarak açar

•Böbrek basıncını azaltır

•Enfeksiyonun düzelmesini sağlar

•Ameliyat öncesi böbreği korur

Ancak kalıcı tedavi değildir, sadece geçici çözümdür.

Kısa segment darlıklarda uygulanır.

Nasıl yapılır?

•Üreteroskopla darlığa ulaşılır

•Balon yerleştirilir

•Basınçla darlık genişletilir

•Ardından stent yerleştirilir

Başarı oranı:

%40–70

Tekrarlayan darlıklarda etkisi düşer.

⸻

Lazer veya soğuk bıçak ile darlık endoskopik olarak kesilir.

Yöntemler:

•Holmium lazer endoureterotomi

•Soğuk bıçak (Collins bıçağı) ile kesme

•12 yönü üzerinden fiber kesisi

Avantaj:

•Minimal invaziv

•Hızlı iyileşme

•Tekrarlamayan kısa darlıklarda oldukça başarılı

Başarı oranı:

%60–90 arası (darlığın yerine göre)

Alt uç darlıklarında başarı daha yüksektir.

⸻

Benim de en sık uyguladığım yöntemlerden biri.

Özellikle şu durumlarda robotik cerrahi altın standarttır:

•UPJ darlığı

•Orta ve üst üreter darlıkları

•Taş sonrası geniş skarlı darlıklar

•Tekrarlayan darlıklar

•Uzun segment darlıklar

Avantajları:

•3D yüksek çözünürlüklü görüntü

•Mükemmel doku ayrımı

•Minimal kanama

•Hassas dikiş

•1–2 cm açıklıklarla ameliyat

•Daha hızlı iyileşme

•Daha az ağrı

Başarı oranı:

➡ %90–95

Robotik cerrahi üreter darlığında günümüzde en yüksek başarı oranına sahip yöntemdir.

Robotik cerrahinin olmadığı merkezlerde tercih edilir.

Başarı oranı yüksektir ancak robotik cerrahi kadar hassas değildir.

Günümüzde daha nadir uygulanır.

Travma sonrası büyük defektlerde veya karmaşık vakalarda kullanılır.

Robotic veya laparoskopik yapılır.

Doğuştan UPJ darlığında kalıcı çözümdür.

Darlıklı bölge çıkarılır ve yeni yerden mesaneye bağlanır.

Darlıklı segment tamamen çıkarılır, sağlam uçlar birbirine dikilir.

Uzun mesafeli distal üreter darlıklarında mesaneden yama kullanılır.

En karmaşık vakalarda uygulanır.

Ameliyat sonrası süreç şu şekildedir:

•1–3 gün hastanede kalış

•10–30 gün arası üreter stenti

•2–6 hafta arasında normal hayata dönüş

•3 ay sonra kontrol BT/USG

•6–12 ay arası tam iyileşme

Robotik cerrahi ile bu süreç daha da hızlıdır.

Tekrarlama oranı tedaviye göre değişir:

🔹 Balon dilatasyon

➡ %30–60 tekrar

🔹 Endoureterotomi

➡ %10–40 tekrar

🔹 Robotik pyeloplasti

➡ %5–10 tekrar

🔹 Üreter reimplantasyonu

➡ %5–15 tekrar

En düşük nüks oranı robotik cerrahide görülür.

Çocuklarda en sık neden UPJ darlığıdır.

Anne karnında bile fark edilebilir.

Belirtiler:

•Karın şişliği

•Kusma

•Sık ateş

•Gelişme geriliği

Doğru zamanda yapılan pyeloplasti ile böbrek kurtarılabilir.

❓ Üreter darlığı kendiliğinden geçer mi?

Hayır.

❓ En başarılı tedavi hangisi?

UPJ darlığında → robotik pyeloplasti

Distal darlıkta → reimplantasyon

Kısa segmentlerde → endoureterotomi

❓ Stent takılması yeterli mi?

Hayır, geçicidir.

❓ Tedavi edilmezse ne olur?

Böbrek kaybına kadar ilerler.

❓ Ameliyat sonrası tekrarlar mı?

Doğru teknikle düşük ihtimal.

Üreter darlığı, böbreğin sağlığı açısından çok ciddi sonuçlara yol açabilen önemli bir hastalıktır. Erken tanı ve doğru tedavi ile böbreği tamamen kurtarmak mümkündür. Modern ürolojide özellikle robotik cerrahi sayesinde hem başarı oranları arttı hem de hastaların iyileşme süresi kısaldı.

Hastalarıma her zaman şunu söylerim:

“Üreter darlığında erken tanı, böbreği kurtarır.

Doğru ameliyat ise ömür boyu çözüm sağlar.”