Prostat sağlığı denildiğinde akla gelen ilk terimlerden biri PSA’dır. Erkeklerde yaş ilerledikçe sık görülen prostat kanseri, iyi huylu prostat büyümesi (BPH) ve prostatit gibi durumların tanısında PSA testi önemli bir rol oynar. Ancak PSA’nın ne olduğu, normal değerlerinin ne anlama geldiği ve yüksekliğinin her zaman kansere işaret edip etmediği konularında kafa karışıklığı da yaygındır.

Bu yazıda, PSA testi ile ilgili en çok merak edilen sorulara, Prof. Dr. Volkan İzol’un uzman görüşleri eşliğinde yanıt bulacaksınız.

PSA Nedir?

PSA (Prostat Spesifik Antijen), prostat bezinde üretilen ve meniye karışarak spermin hareketliliğini artıran bir proteindir. Ancak PSA’nın küçük miktarları kana da geçer ve kanda ölçülebilir. PSA testi, bu proteinin kanda ne kadar bulunduğunu tespit eder. Prof. Dr. Volkan İzol, PSA’nın sadece prostat hücreleri tarafından üretildiğini ve bu yüzden prostatla ilgili hastalıkların tanı ve takibinde vazgeçilmez bir gösterge olduğunu vurgulamaktadır.

PSA Normal Değeri Kaç Olmalı?

Genel kabul gören PSA normal değeri < 2.5 ng/mL ng/mL aralığıdır.

Ancak bu sınır sabit değildir ve yaşa göre, ailede prostat kanseri varlığına ve mevcut hastalıklarına bağlı değişebilir.

Bununla birlikte, yüksek PSA her zaman kanser anlamına gelmez. Bazen iyi huylu prostat büyümesi (BPH) veya prostat iltihabı (prostatit) gibi selim nedenlerle de PSA seviyesi yükselebilir. Bu nedenle PSA yüksekliğinin mutlaka uzman bir hekim tarafından değerlendirilmesi gerekir.

PSA Yüksekliği: Kanser mi, BPH mı, Yoksa Prostatit mi?

1. Prostat Kanseri ve PSA

PSA testi, prostat kanseri taramasında kullanılan en temel yöntemlerden biridir. Prostat kanseri olan erkeklerde PSA genellikle yükselir, ancak her yüksek PSA kanser demek değildir. Aynı şekilde, bazı prostat kanserlerinde PSA düşük olabilir.

Prof. Dr. Volkan İzol, PSA yüksekliği saptanan hastalarda sadece sayıya değil, aynı zamanda PSA’nın artış hızı (PSA velocity), serbest PSA oranı ve prostat hacmine göre PSA yoğunluğu gibi parametrelere de dikkat ettiklerini belirtmektedir.

2. İyi Huylu Prostat Büyümesi (BPH) ve PSA

BPH, yaşla birlikte prostat bezinin büyümesiyle ortaya çıkar ve çoğunlukla idrar yapma problemleriyle kendini gösterir. BPH’de PSA genellikle hafif ila orta düzeyde yüksektir. Ancak bu yükselme, kanserle ilgili değildir.

3. Prostatit (Prostat İltihabı) ve PSA

Prostatit, genç yaş grubunda PSA’yı en sık yükselten sebeplerden biridir. Özellikle akut bakteriyel prostatit durumunda PSA seviyeleri çok yüksek değerlere çıkabilir. Tedavi sonrası PSA tekrar normale döner. Bu yüzden, PSA testi yapılmadan önce aktif bir enfeksiyon olup olmadığı mutlaka değerlendirilmelidir.

PSA Testi Ne Zaman Yapılmalı?

Uzmanlar, aile öyküsü olan bireylerde ve risk faktörleri taşıyan erkeklerde 40 yaşından itibaren, diğerlerinde ise 50 yaş itibariyle yıllık PSA takibini önermektedir. Prof. Dr. Volkan İzol, erken tanının hayat kurtarıcı olduğunu vurgulamakta ve özellikle ailede prostat kanseri öyküsü olan bireylerin PSA testi ile düzenli takip edilmesinin önemine dikkat çekmektedir.

PSA Testi Öncesi Nelere Dikkat Edilmeli?

• PSA testi öncesi 48 saat cinsel perhiz önerilir
• İdrar yolu enfeksiyonu varsa test ertelenmelidir
• Parmakla rektal muayene, bisiklete binmek veya ejakülasyon, geçici olarak PSA’yı yükseltebilir

Bu gibi durumlar testin sonucunu etkileyebilir ve yanlış yorumlara neden olabilir. Bu yüzden PSA testi zamanlaması dikkatle planlanmalıdır.

Sonuç: PSA Takibi Hayat Kurtarabilir

PSA, prostat sağlığının değerlendirilmesinde en önemli parametrelerden biridir. Yüksekliği her zaman kanser anlamına gelmese de, dikkatle incelenmeli ve diğer bulgularla birlikte yorumlanmalıdır.

Erken tanı için PSA testi büyük önem taşır. Prof. Dr. Volkan İzol’un da vurguladığı gibi, PSA testi prostat kanserinin erken yakalanmasını sağlar ve tedavi başarısını ciddi oranda artırır. Eğer siz de prostat sağlığınızı korumak ve risklerinizi değerlendirmek istiyorsanız, düzenli PSA takibi için bir üroloji uzmanına başvurmanız önemlidir.