Gece Altını Islatma (Enürezis Nokturna)
Çocuklar İşemeyi̇ Ne Zaman Öğreni̇r?
Yapısal (anatomik) bozukluğu olmayan bir çocuk ortalama 2,5 yaşında (1,5 ile 4 yaş arası) çişini tutmayı ve yardımlı yada yardımsız tuvalete çiş yapmayı öğrenir. 5 yaşına kadar alışkanlığın kazanılması beklenmelidir. Bu yaşa kadar kazanılamıyorsa sebebi araştırılmalıdır.
Enürezi̇s Nokturna Nedi̇r?
Çocuklarda gece altını ıslatma (enürezis nokturna) çok sık görülen bir durumdur. Kabaca 5 yaşındaki 100 çocuktan 15’inde görülmektedir. Ülkemizde tahminen bir milyon çocuğun altını ıslattığı düşünülmektedir. Yaş arttıkça görülme sıklığı azalsa da ileri yaşlarda da gece altını ıslatma izlenebilir. Bu alt ıslatma durumu tek bir semptom olabildiği gibi beraberinde gündüz idrar şikayetleri de görülebilmektedir. Bunun ayrımını yapmak tedavinin doğru uygulanması açısından önemlidir.
Enürezi̇s Nokturna Neden Olur?
Temel olarak üç durum gece altını ıslatmaya etki eder. Bunlar gece idrar üretiminin fazla olması, gece idrar kesesinin (mesane) aşırı kasılması ve uyanma bozukluğu olarak sıralanabilir. Genellikle bu durumlar bir arada da olup gece idrar kaçırmaya zemin hazırlarlar. Gece altını ıslatma genetik olarak da ilişkilendirilmiştir. Yani küçükken annede, babada veya kardeşlerde bu durumun görülmesi, olasılığı arttırmaktadır.
Çocuğunuza Nasıl Davranmalısınız?
İdrar kaçırdığında çocuğunuza kızmayın, onu utandırmayın, başka çocukları örnek göstermeyin, cezalandırmayın.
Çocuğunuza bu sorunun çok da önemli olmadığını anlatın. Ancak onu etkilediğini düşündüğünüz için bir doktora götürmek istediğinizi, tetkik ve tedavi süresince ona destek olacağınızı anlatın.
Enürezi̇s Nokturna Nasıl Tedavi̇ Edi̇li̇r?
5 yaşından sonra bu durumun devam etmesi halinde çocuklarda bazı psikolojik ve sosyolojik problemlere yol açabildiğinden tedavi edilmeleri önerilmektedir. Tedavide çok farklı yöntemler olup, doktor tarafından her çocuğun kendi alışkanlıkları tespit edilerek, ona uygun tedavi verilmesi en doğru yaklaşımdır. Tedavinin başarılı sonuçlanması için aile, çocuk ve doktor arasında iyi bir iletişim olmalı ve herkesin bu noktada istekli olması önemlidir.
Tedavi planlanan bir çocukta bu problemin gerçek sebebinin doğumsal bir yapı bozukluğu olmadığından emin olmak gerekir. Enürezis tedavisinde çeşitli tekniklerden birkaçının birlikte kullanılması önerilir. Bu teknikler şunlardır:
Motivasyon Teknikleri
Kayıt tutma ve ödüllendirme: Enürezis tedavisinde takvim tutma ve ödüllendirme teknikleri hem çocuğun motivasyonunu artırıcı hem de sorumluluk verici yöntemlerdir. Çocuk ıslak veya kuru geceleri bir takvim üzerinde işaretler. Yazma bilmeyenler güneş ve yağmur resmi ile, bilenler yazı ile belirtebilirler. Bu işaretler kesinlikle çocuğun kendisi tarafından yapılmalıdır. Kontrollerde kuru günler çoksa çocuk ödüllendirilir (çocukla onun istediği bir oyun oynamak gibi). Duygusal içerikli ödüller (aferin denmesi, kucaklama, başını okşama, başarısını abartma vb.), somut ödüllere (oyuncak, yiyecek vb.) göre daha etkilidir.
Sıvı Kısıtlanması
Akşam yemeğinden sonra sıvı alınmasının (çay, kola, karpuz vs.) kısıtlanması uykudaki idrar miktarını azaltabilir. Sıvı kısıtlaması konusunda sorumluluk çocuğa verilmeli, konunun yeni bir inatlaşma odağı haline gelmesi engellenmelidir. Çocuk yatarken mutlaka tuvalete gitmeli ve yattığında tuvalet için kalkma konusunda kendini koşullandırmalıdır.
⦁ Koşullandırma (Alarm Cihazı);
İç çamaşırına veya yatak çarşafı üzerine konan, ıslanmaya duyarlı bir parçası olan sistem idrar kaçırmaya başladığı an ses uyarısıyla çocuğu uyandırır. İlk günlerde çok yararlı gibi görünmese de 6-8 haftalık tedavi ile sonuç alınabilmektedir. Alarm sistemleri hem gece yatağını ıslatma (enürezis) hem tedavisi süresince hem de tedavi sonrasında başarılı sonuçları olan yöntemdir.
İlaç Tedavisi
İlaç doktor tarafından önerilen dozda ve aksatmadan alınmalıdır. Unutulmamalıdır ki ilaç kullanımındaki aksama tedavi sürecini başa döndürecektir. İlaçlar hekim tarafından belirlenecek şekilde dozu yavaş yavaş azaltılarak kesilmelidir. Bu amaçla gece boyunca böbreklerin idrar oluşturma hızını azaltacak ilaçlar kullanılmaktadır. Ana maddesi desmopressin olan ve ağızdan alınarak kullanılan bu ilaç gece boyunca idrarın daha az salgılanarak mesanenin dolma zamanını uzatır. İlaç kesildikten sonra gece işemeleri tekrarlayabilir. Böyle bir durumda doktorunuzla görüşmeniz gerekir.
Tedaviye zor cevap alınan çocuklarda çeşitli yöntemler birlikte kullanılabilir. Bazen de yöntem değiştirerek her aşamada bir tanesinin kullanılması gibi yaklaşımlar daha çabuk sonuç verir.
Gece işemeleri tedaviye rağmen tekrarlayabilir. Ancak sabırla yeniden ele alınır ve tedavi edilirse her çocuk sonunda sabah altı ıslak kalkma derdinden kurtulur. Erişkin yaşta gece işemeleri devam eden insan yok denecek kadar azdır.
Sonuç olarak gece yatak ıslatma, çocukların ve ailenin yaşam kalitesini olumsuz etkileyen bir durum olup ailelerin çocuk ürolojisi ile ilgilenen bir uzmana başvurmaları önerilir.