Yapay Mesane

Yapay Mesane(Neobladder) Nedir ?

Yapay mesane, çeşitli sağlık sorunları nedeniyle doğal mesanenin çıkarılması gerektiğinde vücut dokusu kullanılarak oluşturulan yeni bir idrar kesedir. Genellikle mesane kanseri gibi durumlarda uygulanır. Bu cerrahi prosedür, bireyin yaşam kalitesini arttırmak ve mümkün olduğunca doğal idrar fonksiyonunu sürdürmesine yardımcı olmak amacıyla gerçekleştirilir.

Yapay Mesaneyi Hangi Durumlarda Uygularız?

Mesane Kanseri:Mesanenin alındığı durumların en yaygın nedenidir. Cerrahi teknikle doğal mesane çıkarılır ve yapay mesane oluşturulur.
Nöral Tüpler: Omurilik hasarları gibi sinir sistemi ile ilgili problemler idrar fonksiyonlarını etkileyebilir. Bu durumlarda da yapay mesane bir çözüm olabilir.
Kronik Mesane Bozuklukları: Mesane kapasitesini kaybettiren veya işlevini önemli ölçüde etkileyen bazı kronik durumlarda mesanenin değiştirilmesi gerekebilir.

Yapay Mesane Her Hastaya Yapılır Mı?

Yapay mesane (neobladder), her hasta için uygun bir seçenek değildir. Bu prosedür, hastanın genel sağlık durumu, cerrahiye uygunluğu ve yaşam tarzı gibi birçok faktöre bağlıdır.

Yapay Mesane İçin Uygun Olan Hastalar;

Genel Sağlık Durumu İyi Olanlar

Kalp, akciğer veya böbrek hastalığı gibi ciddi sistemik hastalıkları olmayanlar.

Üretra Korunabilen Hastalar

Üretra kanser tarafından tutulmamışsa ve güvenle korunabiliyorsa, yapay mesane uygulanabilir.

Bağırsak Durumu Uygun Olanlar

Önceden ciddi bağırsak hastalıkları (Crohn, ülseratif kolit vb.) olan hastalar için uygun olmayabilir.

İdrar Yapmayı Öğrenebilecek Hastalar

Yapay mesane, doğal mesane gibi kaslar ve sinirlerle çalışmadığı için hasta idrar yapmayı öğrenmelidir.
Karın kaslarını kullanarak idrar boşaltma yeteneğine sahip olan hastalar için uygundur.

Yapay Mesane Kimlere Yapılmamalıdır?

Genel Sağlık Durumu Kötü Olanlar

Kalp yetmezliği, ciddi akciğer hastalığı veya ileri böbrek yetmezliği olan hastalar

Üretrası Alınmak Zorunda Olanlar

Kanser üretrayı tutmuşsa veya tümör nedeniyle üretranın alınması gerekiyorsa, yapay mesane yapılamaz.

Bağırsak Hastalıkları Olanlar

İnflamatuar bağırsak hastalıkları (Crohn, ülseratif kolit vb.) olan hastalarda bağırsak dokusunun uygun olmaması nedeniyle risklidir.

İdrar Yapmayı Öğrenemeyecek veya Kontrol Edemeyecek Hastalar

Nörolojik hastalıkları (omurilik hasarı, MS vb.) olan hastalar idrar yapmayı kontrol edemeyebilir.
Yaşlı veya bilişsel fonksiyonları zayıf hastalar da bu süreci yönetemeyebilir.

Bu prosedür teknik olarak nispeten basit ve güvenilirdir ve bu nedenle en çok kullanılan diversiyon biçimidir.

Bu tip üriner diversiyon seçilirken stoma ile yaşamaya uyum sağlamak için zaman ve çaba harcayacağınızın farkında olmalısınız. Sağlık ekibiniz, yaşam biçiminizi ayarlamanıza ve duruma alışabilmenize yardımcı olacaktır (farklı vücut görünümü, spor ve hobiler, seyahat vb.).

Yapay Mesanenin Alternatifi Var Mı?

Eğer yapay mesane uygun değilse, diğer idrar yönlendirme yöntemleri düşünülebilir:

İlealKonduit: İdrarın bir stoma (karın duvarında açıklık) yoluyla dışarı alınması.
KontinanÜrostomi (Indiana Pouch): Kateter ile boşaltılan bir iç idrar deposu.

Sonuç olarak, yapay mesane her hasta için uygun olmayabilir ve hasta özelinde değerlendirilmelidir. Senin ya da bir hastanın durumu için özel bir değerlendirme yapmamı ister misin?

Yapay Mesanede Hazırlık Süreci Nasıl Olmalıdır?

Tanı ve Değerlendirme:

Doktorlar idrar yollarının durumunu değerlendirmek için ultrasonografi, sistoskopi, MRI ve CT taramaları yapabilir.

Danışmanlık:

Psikolojik ve fiziksel danışmanlık, hastaya ameliyatın artıları ve eksileri, iyileşme süreci ve sonrası yaşam hakkında bilgi sağlar.

Diyet Değişiklikleri:

Cerrahi öncesinde hastanın alkol ve tütün tüketimini durdurması ve genellikle hafif bir diyetle hazırlanması istenir.

Yapay Mesane Nasıl Gerçekleşiyor?

İnce bağırsağın (ileum) 40-60 cm’lik bir bölümü mesane yerine kullanılmak üzere alınır. Geri kalan bağırsak bölümleri sindirim sistemiyle yeniden birleştirilir. Alınan bağırsak segmenti düzleştirilir, daha sonra küre veya U şeklinde katlanarak idrarı tutabilecek bir kese oluşturulur.

Üreterler (İdrar yolları), yapay mesaneye bağlanarak idrarın böbreklerden bu yeni depolama alanına ulaşması sağlanır. Yapay mesane (Neobladder), üretraya bağlandığında hasta idrarını kaslarını kullanarak doğal olarak yapabilir. Ancak bazı hastalarda inkontinans veya boşaltma güçlüğü olabilir.

Ameliyat Sonrası İyileşme Sürecinde Nelere Dikkat Etmek Gerekiyor?

İlk İyileşme Dönemi:

Gözlem: İlk bir kaç gün yoğun bakımda veya sürekli gözlenen bir hastane bölümünde geçirilir.

Kateter Kullanımı: Yeni mesane tamamen iyileşene kadar idrar yolu dışarıya bir kateter ile boşaltılabilir.

Ağrı Yönetimi: Ameliyat sonrası ağrılar, doktor kontrolünde verilen ağrı kesicilerle yönetilir.

Aktif İyileşme:

Diyet ve sıvı alımının ayarlanması önemlidir. Yeterince sıvı alımı, idrar yollarının düzgün çalışmasına yardımcı olur.

Yavaş fiziksel rehabilitasyon

Mesane eğitimi: Bu, mesanenin dolu olduğunda nasıl sinyal vereceğini ve kontrolü sağlamak için kasların nasıl etkili kullanacağını öğretir.

Yapay Mesanede Uzun Dönemde Nelere Dikkat Etmeliyiz?

Düzenli Tıbbî Kontroller: Sağlıklı işlevin izlenmesi ve potansiyel sorunların erken tespiti için düzenli doktor ziyaretleri gereklidir.
Beslenme Tavsiyeleri: böbrek fonksiyonlarını etkileyebileceğinden, düşük proteinli ve düşük sodyum içeren bir diyet olabilir.
Aktivite Düzeyi: Kondisyonu sürdürmek ve bağırsakları sağlıklı tutmak için düzenli olan hafif egzersizler önerilir.
Psikolojik Destek
İdrar kaçırma veya yapamama gibi fonksiyonel problemler için fizik tedavi ve gerektiğinde kateterizasyon yapılabilir.

Yapay Mesanede Ne Gibi Komplikasyonlar Görülebilir?

Yapay mesane (neobladder) ameliyatı, büyük bir cerrahi girişim olduğu için kısa ve uzun vadede çeşitli komplikasyonlara yol açabilir.

Erken Dönem (Ameliyat Sonrası İlk Haftalar) Komplikasyonları

a) Cerrahi Komplikasyonlar

- - - Kanama:
    - Anastomoz Kaçağı (İdrar Sızıntısı): Yapay mesanenin üreterlere veya üretraya bağlandığı noktalardan idrar sızıntısı olabilir. Bu genellikle drenaj ile yönetilir ancak ciddi durumlarda tekrar ameliyat gerekebilir.
    - Bağırsak Problemleri: Bağırsak tıkanıklığı (ileus) gelişebilir ve birkaç gün içinde düzelmezse cerrahi müdahale gerekebilir. Bağırsak dikiş yerlerinde sızıntı olabilir, bu da ciddi enfeksiyonlara yol açabilir.

b) Enfeksiyonlar

Orta ve Uzun Vadeli Komplikasyonlar

a) Fonksiyonel Sorunlar

- - - İdrar Kaçırma (İnkontinans):
    - Gündüz idrar kontrolü genellikle birkaç ay içinde gelişir ancak bazı hastalar gece kaçırmalar yaşayabilir.
    - Pelvik taban kaslarını güçlendirmek için Kegel egzersizleri önerilir.
    - İdrar Yapmada Zorluk:

- - - Yapay mesane sinirler tarafından kontrol edilmediği için hasta karın kaslarını kullanarak idrar yapmayı öğrenmelidir.
    - Bazı hastalar tam boşaltma sağlayamadığı için kateterizasyon (idrar sondası ile boşaltım) yapmak zorunda kalabilir.

b) Metabolik Sorunlar

- - - Metabolik Asidoz:

- - - Bağırsak segmenti idrarla temas ettiğinde bikarbonat kaybı olur ve vücutta asidik bir ortam gelişebilir.
    - Halsizlik, nefes darlığı gibi belirtilere yol açabilir. Sodyum bikarbonat takviyesi ile düzeltilir.

- - - Böbrek Fonksiyon Bozukluğu:

- - - Zamanla idrarın böbreklere geri kaçışı (vezikoüreteralreflü) böbrek fonksiyonlarını bozabilir.c) Taş ve Mukus Birikimi

- - - Yapay Mesanede Taş Oluşumu:
    - Bağırsak dokusundan yapıldığı için yapay mesane içinde taş oluşabilir.
    - Bol su içmek ve düzenli idrar boşaltmak bunu önlemeye yardımcı olur.
    - Mukus Üretimi:
    - Bağırsak segmenti hala mukus ürettiği için mesane içinde mukus birikebilir.
    - Düzenli idrar yapma ve bazen mesanenin yıkanması gerekebilir.

Nadir Ama Ciddi Komplikasyonlar

- Fistül Oluşumu: Yapay mesane ile bağırsak, cilt veya vajina arasında anormal bağlantılar gelişebilir.
- Yapay Mesane Daralması (Striktür): Üretra bağlantı noktasında darlık olabilir ve bu, idrar çıkışını zorlaştırabilir. Genişletme veya cerrahi müdahale gerekebilir.
- Kanser Riski: Uzun yıllar sonra bağırsak dokusundan yapılan mesanede kanser gelişme riski az da olsa mevcuttur. Düzenli takip şarttır.

Yapay Mesane Sonrasını İdrarımı Normal Yapabilecek Miyim?

Yapay mesane ile hastalar normal yaşantılarına büyük oranda dönebilir. Ancak yeni mesane, sinir bağlantıları olmadığı için hastalar genellikle karın kaslarını kullanarak idrar yapar. Bazı hastalar kateter ile idrar boşaltımı yapması gerekebilir, enfeksiyon taş gibi problemler ile karşılaşılabilir. Ancak idrar tutma ve boşaltma konusunda eğitim almaları gerekebilir.

Sonuç

Yapay mesane ameliyatları, karmaşıklıkları ve olası riskleri nedeniyle detaylı bir değerlendirme gerektirir ancak modern tıbbî teknoloji ve devamlı tedavi süreçleriyle, hastaların ameliyat sonrası yaşam kalitesinde kayda değer bir iyileşme sağlamaktadır. Tıbbî ekip, hastaların ameliyat öncesi detaylı bir bilgilendirme toplantısına alınmasını önerir ve ameliyatın yararlarını, potansiyel risklerini ve olası sonuçlarını dikkatlice açıklar. Her hastanın bireysel ihtiyaçları ve yaşam hedefleri doğrultusunda özel bir tedavi planı oluşturulmalıdır.

Prof. Dr. Volkan İzol, Ürolojik Hastalıklar, Ürolojik Tedaviler, Adana Üroloji, Adana Üroloji Uzmanı, Adana Üroloji Doktoru

İletişim